جوابیه بهزیستی در خصوص گزارش" بر دختران کار چه می گذرد؟"

مدیر مسؤول محترم خبرگزاری ایسنا خراسان رضوی

با سلام

احتراما در رابطه با گفتگوی خبرنگار محترم آن خبرگزاری با خانم الهه قربانی،‌ پژوهشگر اجتماعی که با همکاری خانم میرحسینی، یکی از استادیاران دانشگاه الزهرا(س)، تحقیقی را در زمینه کودکان کار و خیابان به انجام رسانده است، مواردی را به استحضار می‌رساند و مستدعی است دستور فرمایید این مطالب به عنوان توضیحات سازمان بهزیستی در خصوص ابهامات این گزارش، منتشر گردد.

- از محققین محترم که با نگاهی بی‌طرفانه و پژوهشگرانه (همان‌گونه که خودشان در مقدمه‌ی تحقیق آورده‌اند) به موضوع کودکان کار و خیابان پرداخته و این درد اجتماعی را به تصویر کشیده‌اند صمیمانه تشکر و سپاسگزاری می‌نماییم و امیدواریم این تحقیقات، مؤثر و مفید بوده و توجه مسؤولان و برنامه‌ریزان کشور را در راستای اهمیت دادن بیبش از پیش به اقدامات انسان‌دوستانه و بشردوستانه‌ی سازمان بهزیستی در ساماندهی این کودکان عزیز که مورد بهره‌کشی ظالمانه قرار می‌گیرند جلب نماید.

- با وجود اینکه در متن تحقیق انجام شده در قسمت «بستر و زمینه‌های ورود دختران به خیابان و کار» نیز تأکید گردیده، تمام این کودکان با اجبار خانواده‌هایشان به کار گمارده می‌شوند و همه‌ی آنها در خانواده‌های آسیب‌دیده و از هم گسیخته زندگی می‌کنند. در حالی که در گزارش خبرنگار محترم آن خبرگزاری، موضوع به گونه‌ای انعکاس یافته که خواننده، تصور می‌کند این کودکان با اشتیاق و میل شخصی به کار در خیابان مشغول می‌شوند و خانواده‌هایشان نیز شرایط مناسبی دارند و هیچ گونه مشکل احتمالی اجتماعی یا اخلاقی وجود ندارد.

- در بخشی از گزارش، از زبان کودکان گفته شده که آنها از بهزیستی هراس دارند چون بهزیستی آنها را از خانواده‌هایشان جدا می‌کند.

همان‌گونه که پژوهشگران خودشان نیز تأکید کرده و عنوان نموده‌اند، این کودکان کاملا تحت فشار و اجبار خانواده‌هایشان هستند و والدین یا سرپرستان آنها همچنین بهره‌کشان و استثمارگران کودکان که پژوهشگران به آنها اشاره می‌کنند بشدت مراقب کنترل آنها در خیابان هستند و یک لحظه هم آنها را آسوده نمی‌گذارند. بدیهی است در چنین شرایطی، کودک با آن وضعیت سخت کار و مراقبت‌های شدید و احتمال آزار و اذیت پس از رفتن به منزل، اظهار نظرش، عادی نباشد و اگر در نظر بگیریم که مصاحبه‌های این پژوهش بعضا با همکاری مددکاران بهزیستی و حتی در یکی از مراکز تحت نظارت بهزیستی انجام شده، دست‌کم پژوهشگر محترم باید این روایت کودکانه را در این گزارش مطرح نمی‌کرد زیرا باعث می‌شود تصور نادرستی از اقدامات سازمان بهزیستی که در جهت حفظ و حمایت از حقوق کودکان انجام می‌گیرد در مخاطبان گزارش ایجاد شود.

- همان‌گونه که پژوهشگران محترم نیز در جریان قرار گرفته‌اند سازمان بهزیستی در جهت حفظ و حمایت از حقوق کودکان به عنوان یک وظیفه‌ی ذاتی و انسانی، پس از شناسایی کودک کار و خیابان، او را موقتا تحت نظارت می‌گیرد و پس از اینکه خانواده شناسایی شد با تعهد گرفتن از خانواده برای حفظ ایمنی کودک و اینکه او را تحت هیچ شرایطی به کار و حضور در خیابان وادار نکنند و نیز آگاه‌ساختن از اینکه وادار کردن کودکان به کار اجباری، تکدی‌گری و سایر موارد، مصداق کودک‌آزاری است و مجرمین طبق قانون مجازات می‌شوند، آنگاه کودک را به خانواده بازمی‌گرداند و البته در کنار این تحویل به خانواده، آموزش های لازم و مداخلات تخصصی در راستای توانمندسازی روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خانواده برای پیشگیری و حذف عوامل کار کودک صورت می‌گیرد.

اما اگر خانواده شرایط مناسب نداشته باشد (کما اینکه پژوهشگران محترم نیز اشاره و تأکید کرده‌اند که اکثر این کودکان از خانواده‌های مهاجر اتباع یا مهاجرین داخلی حاشیه‌نشین می‌باشند و شرایط اخلاقی، روانی، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آنان، اسف‌بار و از هم گسیخته است)، کودک با دستور قضایی از خانواده جداسازی می‌شود و در مراکز نگهداری از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست که به اقرار مسؤولان یونیسف، از بهترین مراکز مشابه در سطح بین‌الملل است*، به صورت موقت نگهداری می‌شود تا خانواده مورد آموزش، مراقبت، توانمندسازی و بهینه‌سازی محیطی و اقتصادی فرهنگی قرار گیرد و سپس کودک در اولین فرصت مناسب‌شدن شرایط، به خانواده بازگردانده می‌شود زیرا اساسا سیاست بهزیستی، خانواده‌محوری و تکیه بر خانواده است و به هیچ عنوان، مایل به نگهداری کودک در مراکز و جدا کردن کودک از خانواده نیست مگر اینکه خانواده به تشخیص دادگاه، صلاحیت حضانت از وی را نداشته باشد.

- نکته‌ی دیگری که در گزارش خبرنگار محترم ایسنا در خصوص کوتاه کردن موی دختران در مراکز بهزیستی (تعبیر زشت و نامناسب کچل کردن آن هم برای دختران) ذکر گردیده و اساسا در تحقیق انجام شده، اثری از آن دیده نمی‌شود، کاملا کذب است.

لازم به یادآوری است که طبق دستور العمل خانه‌های فرزندان و نیز تأکید معاونت اجتماعی بهزیستی استان، در هیچ مرکزی و به هیچ عنوان، نه پسر و نه دختر، موهایشان تراشیده نمی‌شود و این مطلب کذب محض است. اما اگر کودک، شرایط بهداشتی مناسبی نداشته باشد چون باید در کنار سایر کودکان زندگی کند، ضمن انجام اقدامات درمانی لازم، موهای او چنانچه دختر باشد به سبک دخترانه و اگر پسر باشد به مدل پسرانه، کوتاه می‌شود.

- نکته‌ی آخری که باید مورد توجه آن خبرگزاری محترم قرار گیرد و در گزارش تحقیق انجام شده نیز مورد تأکید قرار گرفته، این است که این کودکان به دلیل آنچه در تحقیق مورد بحث «سندرم استکهلم» نامیده شده و بررسی آن نیازمند تحقیق جداگانه‌ای دانسته شده، با وجود اینکه مورد ستم و بهره‌کشی در خانواده هستند، به جهت ترس و واهمه‌ی بسیار بالایی که از سرپرستان خود دارند و عادت کردن به رنج و محنت زندگی در سنین کودکی، بسیار وابسته به این خانواده هستند و برای اینکه از محیط کانونی خانواده دور نشوند و نیز به خاطر برانگیختن احساس ترحم دیگران، بعضا بهزیستی را در مقابل مردم قرار می‌دهند و به جهت اینکه هیچ برداشت و تحلیلی از آینده‌ی خود ندارند به همان زندگی دوران کودکی خودشان دل‌خوشند.

سازمان بهزیستی، نه تنها به امروز و سرنوشت فعلی این کودکان می‌اندیشد و تا حد ممکن از حقوق آنها دفاع و بر ایجاد فرصت رشدی برابر با سایر کودکان برای آنها تأکید دارد بلکه به آینده‌ی آنان هم اهمیت می‌دهد و تمام تلاش خود را در راستای ایجاد فرصت تحصیل، تعلیم اخلاقی و دینی، اشتغال، ازدواج، زندگی مفید اجتماعی و شهروند مفیدی بودن برای آنان بکار می‌گیرد و آنچه در حال حاضر در مراکز نگهداری، پرورش و تربیت کودکان تحت نظارت این سازمان می‌گذرد به‌خوبی نشان دهنده‌ی این واقعیت است.

سازمان بهزیستی به عنوان یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین دستگاه‌های حافظ منافع و حقوق کودکان در کشور، مجری سیاست‌های نظام و دولت در حفظ و حمایت از حقوق کودکان، اجرا کننده‌ی کنوانسیون بین‌المللی حمایت از حقوق کودک و مطیع دستورات وزارت رفاه در برنامه‌ریزی برای ساختن آینده‌ای بهتر برای کودکان عزیز و بخصوص کودکان کار و خیابان است که اسیر و قربانی فقر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌ خانواده‌هایشان هستند و برای رسیدن به این هدف والا، از تمام امکانات، اختیارات و ابزارهای قانونی بهره می‌گیرد.

* سخنرانی نماینده یونیسف در ایران در کارگاه آموزش مددکاری اجتماعی کودکان در ایران، دسامبر ۲۰۱۹

*جهت مطالعه گزارش ایسنا به لینک زیر مراجعه نمایید:

https://www.isna.ir/news/1400021308719/

با سپاس مجدد از توجه آن خبرگزاری محترم و پژوهشگران محترم

روابط عمومی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی